تلگرام در ویتنام فیلتر شد | امنیت ملی یا محدودیت آزادی بیان؟

چرا تلگرام در ویتنام فیلتر می‌شود؟ بررسی دلایل و واکنش‌ها

تلگرام، پیام‌رسانی که در بسیاری از کشورها به نمادی از حریم خصوصی، آزادی بیان و رمزنگاری تبدیل شده، این‌بار در آستانه مسدود شدن در یکی از کشورهای جنوب شرق آسیا قرار گرفته است: ویتنام. این تصمیم، واکنش‌های زیادی در داخل و خارج از این کشور به‌دنبال داشته و بار دیگر بحث درباره‌ی تعادل میان امنیت ملی و حقوق دیجیتال کاربران را داغ کرده است.

در این مقاله، نگاهی دقیق و عمیق داریم به تصمیم ویتنام برای فیلتر تلگرام، دلایل و ابعاد آن، و اینکه این اقدام چه پیامی برای آینده‌ی اینترنت در آسیا و حتی در سطح جهانی دارد.

آغاز ماجرا: دستور رسمی برای انسداد تلگرام

در تاریخ ۲۳ مه ۲۰۲۵، سندی رسمی از سوی دولت ویتنام به رسانه‌ها درز پیدا کرد که نشان می‌داد وزارت علوم و فناوری این کشور، به اپراتورهای مخابراتی دستور داده که دسترسی به اپلیکیشن تلگرام را تا پیش از ۲ ژوئن ۲۰۲۵ به‌طور کامل مسدود کنند.

این سند تأکید داشت که تلگرام به دلیل نقش پررنگ در فعالیت‌های غیرقانونی، تهدید علیه امنیت ملی و همچنین عدم همکاری با دولت، باید از دسترس کاربران ویتنامی خارج شود. این تصمیم در حالی گرفته شد که هیچ گفت‌وگوی عمومی یا شفاف‌سازی از سوی مقامات یا خود تلگرام در روزهای اولیه صورت نگرفت.

دلایل فیلترینگ تلگرام از نگاه دولت ویتنام

۱. بستری برای جرم و جنایت

مهم‌ترین ادعای دولت ویتنام علیه تلگرام، تبدیل شدن این پلتفرم به یک پایگاه مخفی برای مجرمان سایبری است. بر اساس گزارش وزارت امنیت عمومی این کشور:

• بیش از ۶۸٪ از ۹٬۶۰۰ کانال و گروه تلگرام در ویتنام درگیر فعالیت‌های غیرقانونی هستند.
• جرایمی مانند کلاهبرداری آنلاین، فروش مواد مخدر، قاچاق ارزهای دیجیتال، شرط‌بندی غیرمجاز و حتی تروریسم سایبری از طریق این پلتفرم انجام می‌شوند.
• کاربران اغلب با هویت‌های جعلی فعالیت می‌کنند و به‌سختی قابل ردیابی هستند.

۲. ابزار ارتباطی گروه‌های ضد دولتی

ویتنام کشوری با ساختار حکومتی متمرکز و تک‌حزبی است که نظارت دقیق بر رسانه‌ها و فضای دیجیتال دارد. دولت مدعی است که تلگرام:

• به محلی برای سازمان‌دهی اعتراضات، انتشار اخبار جعلی و انتقاد مستقیم از نظام سیاسی تبدیل شده است.
• بسیاری از گروه‌های مخالف داخل و خارج کشور از تلگرام برای جذب نیرو و تبلیغات استفاده می‌کنند.

۳. عدم پاسخگویی تلگرام

در حالی که شرکت‌هایی مانند گوگل، متا (فیسبوک و اینستاگرام)، یوتیوب و حتی تیک‌تاک، دفاتری در ویتنام دارند و با دولت همکاری می‌کنند، تلگرام نه تنها نمایندگی رسمی ندارد، بلکه به درخواست‌های قانونی برای حذف محتوا یا ارائه اطلاعات کاربران نیز پاسخ نداده است.

از نگاه مقامات، این رفتار نشان‌دهنده بی‌اعتنایی به حاکمیت ملی و قوانین داخلی کشور است.

واکنش تلگرام: سکوت یا سیاست؟

تا زمان انتشار این مقاله، تلگرام تنها با یک بیانیه‌ی مختصر واکنش نشان داده است:

«از دریافت چنین دستوری شگفت‌زده شده‌ایم و در حال بررسی آن هستیم.»

اما هیچ نشانی از تغییر سیاست‌های این شرکت یا آمادگی برای مذاکره دیده نمی‌شود. باید دید آیا تلگرام به سنت خود در «ایستادگی در برابر فشار دولت‌ها» پایبند خواهد ماند یا در نهایت زیر فشار بین‌المللی ناچار به تغییر رویکرد می‌شود.

نقش کاربران: فراتر از یک پیام‌رسان

تلگرام در سال‌های اخیر در ویتنام محبوبیت زیادی پیدا کرده بود. این محبوبیت به دلایل مختلفی مثل:

• ناشناس‌بودن و امنیت بالا
• گروه‌ها و کانال‌های پرمخاطب خبری، سرگرمی، آموزشی
• امکانات بدون سانسور و بدون تبلیغ

همچنین، بسیاری از مشاغل خانگی و دیجیتال، کسب‌وکارهای نوپا و حتی رسانه‌های مستقل از تلگرام برای ارتباط با مخاطبان استفاده می‌کردند. از این رو، فیلترینگ آن صرفاً یک اقدام امنیتی نیست، بلکه تأثیری مستقیم بر فضای کسب‌وکار دیجیتال و زندگی روزمره کاربران دارد.

همچنین بخوانید: راهنمای جامع خرید پاوربانک برای گوشی موبایل (آپدیت ۱۴۰۴)

آیا این پایان راه است؟

بعید است فیلتر شدن تلگرام در ویتنام به‌معنای پایان استفاده کاربران از آن باشد. مانند دیگر کشورهایی که سابقه فیلترینگ دارند (مثل ایران، روسیه، چین)، انتظار می‌رود:

• استفاده از VPN و ابزارهای دور زدن فیلتر افزایش یابد
• کاربران به سمت پیام‌رسان‌های دیگر (مانند Signal یا WhatsApp) کوچ کنند
• گروه‌های مخالف دولت در بسترهای جدید فعال‌تر شوند

با این حال، باید دید تلگرام چه تصمیمی خواهد گرفت. آیا مانند روسیه در نهایت کوتاه می‌آید یا مانند ایران به فعالیت نیمه‌فعال خود ادامه می‌دهد؟

مقایسه با سایر کشورها

فیلترینگ تلگرام تنها در ویتنام اتفاق نیفتاده. کشورهایی مثل ایران، روسیه، هند، چین و پاکستان نیز تجربه‌هایی در این زمینه داشته‌اند. بررسی نحوه برخورد این کشورها با تلگرام (مثل تعامل، تحریم، یا فیلتر هوشمند) می‌تونه به درک عمیق‌تری از سیاست‌گذاری دیجیتال در سطح جهان کمک کنه.

تأثیر بر جامعه مدنی و رسانه‌ها

تلگرام به‌ویژه در کشورهایی که رسانه‌های مستقل زیر فشار هستند، نقشی کلیدی در انتقال اخبار، سازمان‌دهی تجمعات و فعالیت‌های مدنی ایفا می‌کنه. بررسی اینکه حذف این ابزار چه تأثیری روی روزنامه‌نگاران مستقل، فعالان مدنی و NGOها داره، بخش مهمی از تحلیل محسوب می‌شه.

اثرات اقتصادی فیلترینگ

بسیاری از کسب‌وکارهای کوچک، فروشگاه‌های آنلاین و فریلنسرها در ویتنام از تلگرام برای فروش محصولات یا پشتیبانی استفاده می‌کردند. محدودسازی این اپ ممکنه اثرات منفی بر اقتصاد دیجیتال و اشتغال افراد مستقل داشته باشه.

جایگزین‌های تلگرام در ویتنام

بررسی اینکه کاربران ویتنامی احتمالاً به کدام اپلیکیشن‌ها روی می‌آورند (مثل Signal، WhatsApp، Zalo یا حتی اپ‌های داخلی) و اینکه آیا این جایگزین‌ها می‌تونن امنیت و آزادی مشابه تلگرام را فراهم کنند یا نه، هم می‌تونه جذاب باشه.

جمع‌بندی: اینترنت در تقاطع امنیت و آزادی

داستان تلگرام در ویتنام تنها یک اتفاق محلی نیست؛ بلکه نشانه‌ای از جهت‌گیری دولت‌ها در عصر دیجیتال است. از یک سو، دولت‌ها حق دارند نگران امنیت و نظم اجتماعی باشند، اما از سوی دیگر، آزادی بیان و حریم خصوصی از حقوق بنیادین کاربران دنیای امروز است.

در نهایت، این سوال مهم باقی می‌ماند: آیا کنترل بیش از حد فضای مجازی به نفع جامعه است یا علیه توسعه آن؟

نظر شما چیست؟
آیا فیلتر تلگرام تصمیمی منطقی است یا سرکوب آزادی دیجیتال؟ در بخش نظرات بنویسید.