ممنوعیت فروش گوشی‌های گوگل Pixel 7 در ژاپن | داستان یک پتنت مخابراتی

گوگل در تنگنای قضایی ژاپن: چرا فروش Pixel 7 ممنوع شد؟

داستان یک ممنوعیت بی‌سابقه

در جهان فناوری، تصمیمات قضایی پیرامون حقوق مالکیت فکری می‌توانند مسیر یک برند بزرگ را به‌کلی دگرگون کنند. چنین اتفاقی اخیراً در ژاپن رخ داد؛ کشوری که یکی از پیچیده‌ترین و در عین حال منصف‌ترین نظام‌های قضایی حوزه تکنولوژی را در آسیا دارد. در تیرماه ۱۴۰۴ (ژوئن ۲۰۲۵)، دادگاه ناحیه‌ای توکیو، با صدور حکمی رسمی، فروش دو مدل محبوب از گوشی‌های پرچمدار گوگل یعنی Pixel 7 و Pixel 7 Pro را در سرتاسر ژاپن ممنوع اعلام کرد.

این حکم بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های ژاپنی، کره‌ای و بین‌المللی داشت و سؤالات زیادی را در ذهن کاربران، کارشناسان حقوقی و فعالان بازار برانگیخت. چرا چنین تصمیمی گرفته شد؟ آیا گوگل واقعاً از قانون تخطی کرده است؟ این ممنوعیت چه تأثیری بر آینده برند Pixel خواهد داشت؟ در این مقاله، پاسخی دقیق، مستند و تحلیلی به همه این پرسش‌ها خواهیم داد.

پیش‌زمینه: شکایت از سوی شرکتی که دیگر گوشی تولید نمی‌کند!

در مرکز این ماجرا، شرکتی قرار دارد که ممکن است برای بسیاری از کاربران ناآشنا باشد: Pantech یک شرکت قدیمی کره‌ای که سال‌ها پیش در بازار گوشی‌های هوشمند حضور داشت، اما پس از ورشکستگی، فعالیت خود را صرفاً به حوزه ثبت و مدیریت پتنت‌های مخابراتی محدود کرد. این شرکت اکنون به‌عنوان یک نهاد «تجاری‌سازی مالکیت فکری» عمل می‌کند، که گاه به آن‌ها NPE یا «نهادهای غیر فعال تولیدی» (Non-Practicing Entities) گفته می‌شود.

پتنت ضروری استاندارد (Standard Essential Patent) به اختراعی گفته می‌شود که استفاده از آن برای اجرای یک استاندارد صنعتی (مثل 4G یا Wi-Fi) اجتناب‌ناپذیر است. دارندگان این پتنت‌ها موظف‌اند که مجوز استفاده از آن را با شرایطی منصفانه (FRAND) به سایر شرکت‌ها ارائه دهند.

شرکت Pantech ادعا کرده بود که گوگل، در گوشی‌های سری Pixel 7 خود، بدون مجوز قانونی از یکی از پتنت‌های ثبت‌شده و معتبر آن در حوزه ارتباطات LTE استفاده کرده است. این پتنت مربوط به فرآیندی حیاتی در سیستم‌های مخابراتی است: ارسال سیگنال تأیید (ACK) از سوی گوشی به ایستگاه مخابراتی یک مؤلفه بنیادین در پروتکل‌های 4G که بدون آن، اتصال پایدار ممکن نیست.

همچنین بخوانید: ۱۵ سال پیش در چنین روزی آیفون 4 با نبوغ استیو جابز متولد شد

اصل ماجرا: دادگاه چه گفت و چرا گوگل محکوم شد؟

در ابتدا، ممکن است به نظر برسد که این صرفاً یکی دیگر از دعواهای حقوقی پیچیده در دنیای پتنت‌هاست؛ اما حکم دادگاه ژاپن ابعاد بسیار جدی‌تری دارد. دادگاه ناحیه‌ای توکیو پس از بررسی‌های فنی گسترده، به این نتیجه رسید که گوگل در تولید، واردات، تبلیغ و فروش گوشی‌های Pixel 7 و 7 Pro در ژاپن، عملاً پتنت ثبت‌شده‌ی Pantech را نقض کرده و بدون دریافت مجوز رسمی، از فناوری آن بهره برده است.

اما نکته مهم‌تر اینجاست: در پرونده‌هایی که به پتنت‌های ضروری استاندارد (Standard Essential Patents یا SEP) مربوط می‌شوند، دادگاه‌ها معمولاً سخت‌گیرانه برخورد نمی‌کنند. چرا که چنین پتنت‌هایی بخشی از استانداردهای جهانی مخابراتی هستند و طبق قوانین بین‌المللی، صاحبان آن‌ها موظفند که مجوز استفاده را تحت شرایط منصفانه، معقول و غیرتبعیض‌آمیز (موسوم به FRAND) ارائه دهند.

با این حال، دادگاه توکیو پس از بررسی سوابق ارتباطی میان گوگل و Pantech، اعلام کرد که گوگل رفتاری فاقد شفافیت، بی‌صداقت در مذاکرات و دارای تاخیرهای غیرمنطقی داشته است. از جمله:

• ارائه نکردن اطلاعات دقیق درباره میزان فروش و درآمد حاصل از گوشی‌های متهم؛
• درخواست مکرر برای امضای قراردادهای محرمانگی (NDA) غیرضروری؛
• عدم پاسخ‌گویی سریع به پیشنهادهای مذاکره Pantech.

تمام این موارد باعث شد دادگاه به این نتیجه برسد که گوگل به‌صورت آگاهانه از مذاکره منصفانه با مالک پتنت خودداری کرده و بنابراین، حکم ممنوعیت کامل فروش را صادر کرد.

محدودیت‌های اعمال‌شده: از فروش تا تبلیغات

حکم دادگاه توکیو تنها محدود به جلوگیری از فروش این مدل‌ها در فروشگاه‌ها نیست. بر اساس مفاد حکم:

• هرگونه فروش مستقیم یا غیرمستقیم گوشی‌های Pixel 7 و 7 Pro در ژاپن ممنوع است؛
• واردات این مدل‌ها از مبادی رسمی یا غیررسمی ممنوع اعلام شده؛
• شرکت‌های توزیع‌کننده و فروشگاه‌ها موظفند تبلیغات آنلاین و فیزیکی مربوط به این محصولات را حذف کنند؛
• حتی نمایش عمومی این گوشی‌ها، مانند ارائه در غرفه‌ها یا ویترین‌ها نیز غیرمجاز اعلام شده است.
• به‌عبارتی، این ممنوعیت یک ممنوعیت تمام‌عیار است که نه تنها گوگل، بلکه شرکای تجاری آن در ژاپن را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.

همچنین بخوایند: هواوی Pura 80 Ultra رونمایی شد | بازگشت امپراتوری از خاکستر تحریم‌ها

تأثیر بر بازار ژاپن و موقعیت گوگل

تصمیم دادگاه توکیو در بدترین زمان ممکن برای گوگل صادر شد. بازار ژاپن، پس از آمریکا، دومین بازار مهم برای گوشی‌های سری Pixel محسوب می‌شود. طی سال‌های اخیر، گوگل موفق شده بود با مدل‌هایی چون Pixel 7a و Pixel 8 جایگاه دوم فروش موبایل را در ژاپن به دست آورد رتبه‌ای که حتی برندهایی مانند سامسونگ از دستیابی به آن در این کشور بازمانده‌اند.

اکنون، این حکم می‌تواند به روند صعودی گوگل در ژاپن لطمه‌ای جدی وارد کند. با حذف مدل Pixel 7 از قفسه فروشگاه‌ها و قطع تبلیغات آن، برند گوگل در ذهن مشتریان آسیب می‌بیند. حتی اگر نسل‌های بعدی فعلاً مشمول این حکم نباشند، نگرانی از تکرار چنین اتفاقی باعث تردید خریداران خواهد شد.

خطر برای نسل‌های آینده: Pixel 8 و Pixel 9 در صف ممنوعیت؟

یکی از ابعاد نگران‌کننده این پرونده، آن است که شرکت Pantech به‌صراحت اعلام کرده که در حال پیگیری همین شکایت علیه مدل‌های Pixel 8 و Pixel 9 نیز هست. اگر بررسی‌های فنی ثابت کند که گوگل در این مدل‌ها نیز از همان فناوری استفاده کرده، صدور حکم مشابه در آینده دور از انتظار نخواهد بود.

در چنین شرایطی، گوگل ممکن است ناچار شود:

• یا فناوری‌های داخلی خود را اصلاح و بازطراحی کند (که زمان‌بر و پرهزینه است)،
• یا حق امتیاز (royalty) رسمی به Pantech بپردازد تا از ممنوعیت جلوگیری کند،
• یا حتی در بدترین سناریو، بخشی از بازار ژاپن را رها کند.

گوگل چه واکنشی نشان داد؟

تا لحظه نگارش این مقاله، گوگل هنوز واکنش رسمی و مفصلی به حکم صادرشده نشان نداده است. البته احتمالاً در پشت صحنه، تیم‌های حقوقی این شرکت در حال بررسی گزینه‌های موجود هستند. از جمله:

• تجدیدنظر رسمی در دادگاه تجدیدنظر توکیو که باید ظرف مدت معین ارائه شود؛
• شروع مذاکره دوباره با Pantech برای دست‌یابی به توافق مبتنی بر شرایط FRAND؛
• یا تلاش برای تغییر طراحی سیستم ارتباطی گوشی‌ها در نسل‌های آینده.

نتیجه‌گیری: تعادل ظریف بین نوآوری و حقوق قانونی

پرونده گوگل در ژاپن تنها یک دعوای ساده پتنتی نیست. این پرونده، نشان‌دهنده چالشی بنیادی در دنیای فناوری امروز است: چگونه می‌توان تعادل ایجاد کرد میان نوآوری مستمر از سوی شرکت‌های بزرگ، و رعایت حقوق مالکیت فکری توسط آن‌ها؟ آیا برندهایی چون گوگل، مایکروسافت، اپل و دیگر غول‌های فناوری می‌توانند بدون احترام به قانون، محصولات خود را در بازارهای جهانی گسترش دهند؟

از سوی دیگر، پرونده حاضر به شرکت‌های کوچک‌تر یا مالکان پتنت نشان می‌دهد که با ابزارهای قانونی مناسب و پیگیری جدی، می‌توان از حقوق خود دفاع کرد حتی در برابر بزرگ‌ترین شرکت‌های جهان.