چینی‌ها در حال ترک گوگل | چرا برندهای موبایل چینی به‌دنبال حذف گوگل هستند؟

انقلاب نرم‌افزاری چین در بازار موبایل: خداحافظی تدریجی با گوگل در اکوسیستم اندروید

جنگ سرد دیجیتال میان شرق و غرب در دنیای موبایل

وقتی صحبت از سیستم‌عامل اندروید می‌شود، اغلب ذهن‌ها مستقیم به سراغ گوگل می‌رود. اما واقعیت این است که اندروید، ذاتاً یک سیستم‌عامل متن‌باز است که شرکت‌ها می‌توانند آن را به دلخواه تغییر دهند. از سال 2019 تاکنون، چین قدم‌های بلندی برای ساخت نسخه‌ای از اندروید برداشته که کاملاً بدون وابستگی به سرویس‌های گوگل عمل کند.

حرکتی که شاید در ظاهر صرفاً فنی باشد، اما در باطن پیامی سیاسی، اقتصادی و حتی فرهنگی دارد. آیا این، شروع پایان سلطه گوگل در بازار موبایل خواهد بود؟

تحریم‌های آمریکا و تجربه هواوی: جرقه استقلال فناوری در چین

در سال ۲۰۱۹، وزارت بازرگانی ایالات متحده آمریکا هواوی را به بهانه نگرانی‌های امنیتی و ارتباط با دولت چین در فهرست سیاه خود موسوم به Entity List قرار داد. این اقدام موجب شد هواوی بدون مجوز رسمی نتواند با شرکت‌های آمریکایی همکاری کند. در نتیجه، هواوی از دسترسی به سرویس‌های کلیدی گوگل مانند Google Play Store، Gmail، YouTube، Google Maps و سایر اجزای Google Mobile Services (GMS) محروم شد.

اثر این تحریم چه بود؟

در نگاه اول، این تحریم به نظر می‌رسید تنها یک مانع موقت باشد. اما در واقع ضربه شدیدی به بازار جهانی گوشی‌های هوشمند هواوی وارد کرد. هواوی که زمانی دومین برند پرفروش موبایل در جهان بود، به‌سرعت سهم خود را از بازار خارج از چین از دست داد. کاربران جهانی به‌شدت به سرویس‌های گوگل وابسته‌اند، و نبود این خدمات، تجربه کاربری را به‌شدت کاهش می‌داد.

کاهش شدید فروش جهانی

به‌دلیل تحریم و حذف گوگل، گوشی‌های پرچم‌دار و میان‌رده هواوی با استقبال سرد در بازار اروپا و آسیا روبه‌رو شدند. بسیاری از کاربران از خرید گوشی‌ای که نتواند دسترسی کامل به سرویس‌های گوگل داشته باشد، خودداری کردند.

تغییر استراتژی هواوی

در پاسخ به این محدودیت‌ها، هواوی دست به کار شد و:

• سیستم‌عامل اختصاصی خود به نام HarmonyOS را معرفی کرد.
• فروشگاه اپلیکیشن AppGallery را گسترش داد.
• خدمات جایگزین برای گوگل مانند نقشه، اعلان، و موقعیت‌یابی را توسعه داد.

هرچند این تغییرات در داخل چین به موفقیت‌هایی دست یافت، اما در بازارهای جهانی به‌سختی توانست جایگاه قبلی هواوی را بازگرداند.

زنگ خطر برای سایر برندهای چینی

تحریم هواوی، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان تجهیزات مخابراتی و گوشی هوشمند، این پیام واضح را به برندهای چینی دیگر مثل شیائومی، اوپو، ویوو و آنر داد:

«اگر هواوی با این سابقه و عظمت درگیر تحریم شد، هیچ تضمینی وجود ندارد که ما قربانی بعدی نباشیم.»

این ترس و هشدار، به‌طور مستقیم منجر به تغییر استراتژی در سطح صنعت موبایل چین شد. شرکت‌ها شروع به:

• توسعه پلتفرم‌های اختصاصی خود کردند.
• روی خدمات جایگزین گوگل سرمایه‌گذاری کردند.
• به پروژه‌های مشترک مثل GDSA (Global Developer Service Alliance) پیوستند.
• به دنبال ایجاد یک اکوسیستم بومی مستقل از غرب رفتند.

تحریم هواوی نقطه عطفی در صنعت فناوری چین بود. این اتفاق ثابت کرد که وابستگی به فناوری غربی، به‌ویژه گوگل، یک نقطه ضعف است. از آن پس، حرکت به سوی خودکفایی، استقلال دیجیتال و ایجاد خدمات جایگزین، دیگر فقط یک انتخاب نبود، بلکه یک ضرورت استراتژیک و امنیتی شد.

نکته مهم: هواوی با اجبار وارد این مسیر شد؛ اما دیگر برندها مانند Xiaomi، Oppo، Vivo و حتی Honor با اختیار کامل به این مسیر پیوستند.

نیاز به استقلال دیجیتال در برابر غرب

در دوران نوین «جنگ سرد تکنولوژیک»، وابستگی زیرساختی به گوگل برای چین، مانند یک نقطه ضعف راهبردی به‌شمار می‌رود. تصور کنید که یک دولت خارجی بتواند با یک دستور، میلیون‌ها گوشی در چین را از کار بیندازد یا بی‌دسترسی کند!

این تهدید، چین را به‌سمت ایجاد اکوسیستم موازی و مقاوم سوق داده است.

همچنین بخوانید: هوش مصنوعی در خدمت تذکر حجاب | گزارش ویژه از سیستم پیامکی حجاب

پروژه GDSA چیست؟

پروژه GDSA یا Global Developer Service Alliance یک ابتکار مشترک بین برندهای بزرگ چینی از جمله شیائومی، هواوی، اوپو و ویوو است که در سال ۲۰۲۰ پایه‌گذاری شد. هدف این پروژه ایجاد یک زیرساخت نرم‌افزاری و خدمات موبایلی جایگزین برای Google Mobile Services (GMS) و فروشگاه گوگل پلی بود. دلیل شکل‌گیری این پروژه، افزایش تحریم‌ها و محدودیت‌های ایالات متحده علیه شرکت‌های فناوری چینی به‌ویژه هواوی بود که دسترسی آن به خدمات گوگل را مسدود کرده بود.

دلایل راه‌اندازی GDSA

در سال‌های اخیر، وابستگی شدید برندهای اندرویدی به خدمات گوگل (مانند Maps، Gmail، Google Play، Drive و...) باعث شد که هرگونه قطع همکاری با گوگل، ضربه‌ای سنگین به رقابت‌پذیری این برندها وارد کند. به‌ویژه برای هواوی، این مسئله بسیار بحرانی شد و این شرکت ناچار شد اپ‌استور و سرویس‌های موبایلی خودش را توسعه دهد (HMS).

برندهای دیگر مانند اوپو، ویوو و شیائومی نیز با درک خطرات مشابه، تصمیم گرفتند با ایجاد یک ائتلاف بین‌المللی، راه‌حلی برای مقابله با انحصار گوگل در اکوسیستم اندروید پیدا کنند.

اهداف کلیدی پروژه

از جمله اهداف اصلی GDSA می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ایجاد فروشگاه اپلیکیشن متحد که توسعه‌دهندگان بتوانند با یک‌بار ثبت اپلیکیشن، آن را در تمام فروشگاه‌های گوشی‌های این برندها منتشر کنند.
• جذب توسعه‌دهندگان جهانی با ارائه ابزارهای توسعه مناسب، پشتیبانی گسترده و تسهیلات انتشار اپلیکیشن در بازارهای پرجمعیت آسیا، خاورمیانه و آمریکای لاتین.
• خودکفایی در خدمات پایه موبایل مانند نقشه، اعلان، ورود به حساب، پرداخت، تبلیغات درون‌برنامه‌ای و غیره.
• کاهش هزینه‌های توسعه از طریق همکاری فنی بین برندها و هم‌افزایی منابع.

مزایای استراتژیک برای برندهای چینی

این پروژه، ابزاری است برای افزایش استقلال دیجیتال برندهای چینی. از طریق GDSA، آن‌ها می‌توانند:

• وابستگی به شرکت‌های آمریکایی را کاهش دهند.
• درآمد بیشتری از طریق فروشگاه‌ها، پرداخت‌ها و تبلیغات به دست آورند.
• تجربه کاربری یکپارچه‌تری در بازارهای هدف ارائه دهند.
• از اطلاعات کاربران در سرورهای بومی محافظت کنند و امنیت داده‌ها را کنترل کنند.

موانع و چالش‌ها

با وجود اهداف بزرگ، GDSA با چالش‌های مهمی روبه‌روست. مهم‌ترین چالش، اعتماد پایین توسعه‌دهندگان بین‌المللی به این پلتفرم است. بسیاری از توسعه‌دهندگان به دلیل نگرانی از سیاست‌های دولت چین، امنیت داده‌ها و نبود دسترسی جهانی، تمایلی به همکاری گسترده ندارند. همچنین تنوع پایین اپلیکیشن‌ها در مقایسه با Google Play و کمبود زیرساخت‌های جهانی قدرتمند، مانع دیگری بر سر راه موفقیت این پروژه است.

آیا GDSA تهدیدی برای گوگل است؟

در حال حاضر، GDSA نتوانسته تهدیدی مستقیم برای سلطه گوگل ایجاد کند. با این حال، این پروژه یک قدم بلند و استراتژیک برای ایجاد استقلال فناوری در شرق آسیا است. با رشد فناوری‌های بومی، پیشرفت در حوزه هوش مصنوعی، و حمایت کامل دولت چین، ممکن است در آینده شاهد رقابت جدی‌تری بین GDSA و GMS باشیم.

چرا حذف گوگل، چالش‌برانگیز اما ضروری است؟

حذف سرویس‌های گوگل از گوشی‌های اندرویدی، به‌ویژه در بازارهای جهانی، تصمیمی نیست که شرکت‌ها به‌راحتی بگیرند. این تصمیم، تبعات فنی، تجاری و حتی فرهنگی دارد. اما در عین حال، برای برخی از برندهای چینی، این یک ضرورت راهبردی است که از دل تهدیدها بیرون آمده است. در ادامه به دلایل این ضرورت و همچنین چالش‌های متعدد آن به‌صورت دقیق می‌پردازیم.

چرا حذف گوگل ضروری است؟

1. استقلال دیجیتال ملی

یکی از مهم‌ترین دلایل برای حذف وابستگی به سرویس‌های گوگل، استقلال سایبری و حاکمیت دیجیتال است. چین به‌عنوان کشوری که با تهدیدهای مکرر از سوی ایالات متحده مواجه است، نیاز دارد زیرساخت‌های فناورانه خود را بومی‌سازی کند تا در برابر تحریم‌ها آسیب‌پذیر نباشد.

اگر یک شرکت مانند گوگل بتواند با یک دستور از دولت آمریکا، میلیون‌ها گوشی را دچار اختلال کند، این برای کشوری مانند چین یک نقطه‌ضعف راهبردی است.

2. کنترل کامل بر درآمدهای تبلیغاتی و خدماتی

گوگل در ازای ارائه سرویس‌های خود (GMS)، سهم قابل‌توجهی از درآمد اپلیکیشن‌ها، تبلیغات، خرید درون‌برنامه‌ای و غیره را از تولیدکنندگان دریافت می‌کند. با حذف گوگل، برندهای چینی می‌توانند:

• کل زنجیره درآمد را در کنترل داشته باشند
• داده‌های کاربران را مستقیماً تحلیل و استفاده کنند
• یک اکوسیستم کاملاً چینی و هماهنگ بسازند

3. خلق بازارهای مستقل برای جهان در حال توسعه

چین به‌دنبال آن است که کشورهای غیرغربی (مانند آسیای جنوب‌شرقی، آفریقا، خاورمیانه و آمریکای لاتین) را وارد اکوسیستم دیجیتال خود کند. حذف گوگل و جایگزینی آن با سرویس‌های بومی، می‌تواند نقطه آغاز یک نفوذ تکنولوژیک وسیع باشد.

چرا حذف گوگل چالش‌برانگیز است؟

1. وابستگی کاربران به اپلیکیشن‌های گوگلی

بیشتر کاربران جهانی به سرویس‌های گوگل مثل Gmail، Google Maps، Google Drive، Play Store و YouTube وابسته‌اند. حذف این سرویس‌ها به معنای ایجاد نارضایتی گسترده در میان کاربران خواهد بود، به‌خصوص در کشورهای غربی یا حتی شرق آسیا.

کاربری که به Gmail، Google Calendar و Google Docs عادت کرده، به‌سختی از آن‌ها دل می‌کند، مگر جایگزینی بسیار روان و هم‌سطح ارائه شود.

2. نیاز به توسعه‌ی جایگزین‌های پیچیده برای GMS

Google Mobile Services مجموعه‌ای از ابزارها، APIها، SDKها و زیرساخت‌هایی است که کار با اندروید را برای توسعه‌دهندگان ساده می‌کند. اگر برندهای چینی بخواهند این خدمات را جایگزین کنند، باید:

• زیرساخت نقشه (مثل Google Maps) بسازند
• سیستم نوتیفیکیشن، حساب کاربری، پرداخت، موقعیت‌یابی و... را توسعه دهند
• اعتماد توسعه‌دهندگان را جلب کنند که اپ‌هایشان را برای این اکوسیستم‌ها نیز عرضه کنند

این کار به سرمایه‌گذاری میلیارد دلاری و سال‌ها زمان نیاز دارد.

3. افت احتمالی فروش در بازارهای خارج از چین

اگر کاربران جهانی متوجه شوند گوشی جدید شیائومی یا هواوی فاقد سرویس‌های گوگل است، ممکن است از خرید آن صرف‌نظر کنند. همین امر می‌تواند بر سهم بازار برندهای چینی در اروپا، هند یا خاورمیانه تأثیر منفی بگذارد.

4. چالش در پشتیبانی از اپ‌های محبوب جهانی

بسیاری از اپلیکیشن‌ها برای کارکرد صحیح، نیاز به سرویس‌های گوگل دارند. نبود این سرویس‌ها ممکن است باعث شود:

• اپ‌ها اصلاً نصب نشوند
• یا اگر نصب شوند، به‌درستی کار نکنند

این موضوع باعث تجربه کاربری منفی می‌شود و می‌تواند وفاداری کاربران را از بین ببرد.

راهکار برندهای چینی برای رفع این چالش‌ها

1. سرمایه‌گذاری روی توسعه‌دهندگان داخلی و جهانی
2. ارائه بسته‌های انگیزشی برای انتشار اپ در مارکت‌های چینی
3. ساخت نسخه موازی از اپ‌های پرکاربرد با برند اختصاصی (مثلاً Petal Maps به‌جای Google Maps)
4. توسعه SDK بومی برای جایگزینی با GMS

استقبال بازارهای جهانی از گوشی‌های بدون گوگل

در کشورهای آمریکای جنوبی، آفریقا، خاورمیانه و آسیای جنوب شرقی، کاربران اغلب به قیمت، عملکرد و سادگی اهمیت بیشتری می‌دهند تا اکوسیستم گوگل. برندهای چینی روی همین بازارها حساب باز کرده‌اند.

پیش‌بینی:

تا سال 2027، سهم اکوسیستم‌های موبایل غیرگوگلی به بیش از 15٪ از بازار جهانی خواهد رسید.

آینده چه خواهد بود؟ جدایی کامل یا همزیستی؟

سه سناریو محتمل وجود دارد:

1. تقسیم بازار جهانی به دو اکوسیستم اندروید (چینی و گوگلی)
2. همزیستی برندها با دو نسخه نرم‌افزاری از هر گوشی برای بازارهای مختلف
3. اتحاد برندهای جهانی برای کاهش انحصار گوگل در سطح جهانی

هر سه سناریو پیامدهایی گسترده در دنیای فناوری خواهند داشت.

جمع‌بندی نهایی

برندهای چینی با حذف گوگل از معادلات موبایلی، نه‌تنها در پی استقلال دیجیتال هستند، بلکه به‌دنبال شکل‌دهی به یک نظم نوین تکنولوژیک‌اند.

اگر این مسیر با موفقیت ادامه یابد، ممکن است در آینده‌ای نه‌چندان دور، اندروید دیگر مترادف با گوگل نباشد.